13 Χρόνια πριν & 2 Μήνες μετά· Ένα Ταξίδι στον κόσμο της Ψηφιακής Εκπαίδευσης

Χρυσάνθη Σωτηρίου – Καθηγήτρια Αγγλικών – Συντονίστρια Αγγλικού Τομέα Γυμνασίου-Λυκείου Εκπαιδευτηρίων Δούκα 

Όταν το 2007 πήρα στα χέρια μου ένα netbook μαζί με την οδηγία να το χρησιμοποιήσω στην τάξη μου αισθάνθηκα περίεργα. Έπρεπε να ακολουθήσω έναν τρόπο μαθησιακής διαδικασίας που στα μάτια μου φαινόταν αντίθετος με οτιδήποτε είχα μάθει και είχα εφαρμόσει έως τότε. Οι σκέψεις στο μυαλό μου πολλές, οι απόψεις της εκπαιδευτικής κοινότητας αντικρουόμενες, οι γονείς των μαθητών μου προβληματισμένοι.  

Γιατί υπολογιστές; 

Γιατί τα παιδιά να είναι μπροστά σε μια οθόνη; 

Γιατί να έχουν στο σχολείο υπολογιστή; Για παιχνίδι; 

Γιατί πρέπει να ξεχάσουν πώς να γράφουν; 

Γιατί; Γιατί; Γιατί;  

Όλες αυτές οι ερωτήσεις με πείσμωσαν. Διάβασα πολλά άρθρα, συμμετείχα σε εκπαιδευτικά σεμινάρια και καινοτόμα ευρωπαϊκά προγράμματα, συνεργάστηκα με συναδέλφους πάνω στον σχεδιασμό ηλεκτρονικών μαθημάτων. Η χρήση των υπολογιστών στην εκπαίδευση δεν αναφερόταν τόσο ως εργαλείο αλλά ως παράγοντας για τη διαμόρφωση μιας νέας παιδαγωγικής βάσης πάνω στην οποία θα λειτουργούσε η ηλεκτρονική μάθηση. Πίστεψα κι εγώ στο όραμα αυτής της διαφορετικής εκπαίδευσης και θέλησα να την υπηρετήσω όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά, δίνοντας απαντήσεις σε όλους τους αποδέκτες της. 

Πέντε χρόνια αργότερα, το 2012, και αρκετά μίλα μακριά, στη Γλασκόβη, στο διεθνές συνέδριο IATEFL, μαζί με τον καθηγητή Αγγλικών, Δημήτρη Πριμάλη, μπροστά σε ένα δύσπιστο κοινό εκπαιδευτικών από όλο τον κόσμο, κατορθώσαμε να δείξουμε πώς η χρήση υπολογιστή στην εκπαίδευση θα είναι μια καθημερινή πρακτική. Στην αρχή ήταν όλοι επιφυλακτικοί, μα τελικά τους έπεισε η γνώμη δύο καθηγητών πρώτης γραμμής, δύο ανθρώπων που μιλούσαν με παραδείγματα και σχέδια μαθημάτων για κάτι που μέχρι τότε φάνταζε σαν επιστημονική φαντασία. Μιλήσαμε για αυτόνομη μάθηση, για συμμετοχή κάθε τύπου μαθητή (οπτικός, ακουστικός, κιναισθητικός) για κανόνες που πρέπει να υπάρχουν. Και ναι, μιλήσαμε και για προβλήματα και δυσκολίες γιατί τα πράγματα δεν θα ήταν πάντοτε ρόδινα.   

Και το ταξίδι στον κόσμο της ψηφιακής εκπαίδευσης συνεχίστηκε: Εκπαίδευση στο ψηφιακό σύννεφο (School on the cloud), αντεστραμμένη τάξη, χρήση ψηφιακών παιχνιδιών στη μαθησιακή διαδικασία, ασύγχρονη εκπαίδευση μέσω εκπαιδευτικής πλατφόρμας (LMS), Τεχνητή νοημοσύνη, εικονικά ταξίδια ,τάξεις και μαθήματα: Καινοτόμες πρακτικές που άλλοτε είχαν θετική άλλοτε αρνητική αντιμετώπιση, ανοίγοντας συζητήσεις και προκαλώντας πολλές φορές διαφωνίες για τον τρόπο και το βαθμό αξιοποίησής τους.  

Μέχρι τη στιγμή που ο κόσμος μας άλλαξε σε μια νύχτα. Και το πρωινό που ξημέρωσε ήταν τόσο διαφορετικό… 

Το σχολείο έπρεπε να κλείσει…Η μάθηση όμως ήταν αναγκαίο να συνεχιστεί! Γιατί η μάθηση οδηγεί όχι μόνο στη γνώση αλλά και στην καλλιέργεια δεξιοτήτων σημαντικών για την προσαρμογή στο εκάστοτε περιβάλλον Το μέλλον της εκπαίδευσης για το οποίο μιλούσαμε και πολλές φορές διαφωνούσαμε, είχε έρθει. Η εφαρμογή της ψηφιακής διδασκαλίας χωρίς τη διάδραση με τον εκπαιδευτικό σε ‘πραγματική’ τάξη είχε ξεκινήσει… Μόνο που ήρθε απότομα και αποτελούσε μια πρακτική που έπρεπε να εφαρμοστεί, όχι σε κανονικές συνθήκες αλλά κατά τη διάρκεια μιας κρίσης που ήταν πάνω και πέρα από την εκπαίδευση. Μιας κρίσης που διέκοψε τη ρουτίνα μας, μας έκανε να κυριευόμαστε από άγχος νιώθοντας πως έχουμε χάσει τον έλεγχο. Μιας κρίσης που έφερνε πλήγματα στο πιο σημαντικό στοιχείο διαχείρισής της: την επικοινωνία. Έπρεπε να μείνουμε σπίτι. Να χάσουμε την επαφή με φίλους, με παρέες, με τη γιαγιά και τον παππού, με τους δασκάλους μας. Να χάσουμε την επαφή με το σχολικό περιβάλλον. Κι αυτό δεν έπρεπε να συμβεί. Γιατί η μάθηση και η γνώση είναι δύναμη. Κι όταν τα παιδιά μας αισθάνονται δυνατά, τότε η αποστολή μας έχει ολοκληρωθεί.  

Έτσι λοιπόν χρησιμοποιήσαμε την ηλεκτρονική μάθηση άμεσα, την επόμενη μέρα, ώστε να είναι αποτελεσματική. Με οργάνωση, σαφείς οδηγίες και προετοιμασία μπορέσαμε να βοηθήσουμε τους μαθητές μας να αισθανθούν ασφάλεια. Ασφάλεια πως θα πετύχουν τους στόχους τους (όποιοι κι αν ήταν αυτοί ανάλογα με την ηλικία τους) παρόλο που η καθημερινότητά τους μπορεί να είχε αλλάξει. Θέσαμε κανόνες. Ενθαρρύναμε την αυτόνομη μάθηση και τη δημιουργικότητα, βοηθώντας τους μαθητές μας να ενισχύσουν την αυτοπεποίθηση τους. Μα πάνω από όλα δώσαμε μια ανθρώπινη διάσταση στην ηλεκτρονική μαθησιακή διαδικασία καθώς προσπαθήσαμε να είμαστε δίπλα τους συνεχώς – με mail, τηλεδιασκέψεις, συζητήσεις ομάδας.  

13 χρόνια πριν πήρα στα χέρια μου ένα netbook. Ένα netbook που ήταν το εισιτήριό μου για το μέλλον. Σήμερα, δύο μήνες μετά από τη μέρα που μια κρίση επιτάχυνε τα πράγματα, φέρνοντας στην καθημερινότητά μου εκείνο που έλεγα ότι θα γινόταν αργότερα, στο μέλλον. Χαίρομαι που η τεχνολογία μάς κράτησε δίπλα στα παιδιά μας. Που η μάθηση δεν σταμάτησε. Ναι, υπήρξαν δυσκολίες που όμως προσπαθήσαμε να τις μετατρέψουμε σε ευκαιρίες. Ευκαιρίες προσαρμογής και εξέλιξης.  

Δεν ξέρω αν στα μάτια σας η ηλεκτρονική μάθηση πέτυχε το σκοπό της. Αυτό σίγουρα θα φανεί σε λίγο καιρό. Ήθελα όμως να τη δείτε μέσα από τα δικά μου μάτια, τα μάτια ενός εκπαιδευτικού που θέλησε, όπως όλοι μας, να βοηθήσει τους μαθητές του να είναι έτοιμοι για την επόμενη μέρα.   

Άραγε αυτό δεν είναι επιτυχία;