Γενιές Ζ και Α: προς επαναπροσδιορισμό των προϋποθέσεων της επαγγελματικής επιτυχίας

Η έννοια της επαγγελματικής επιτυχίας για κάθε άνθρωπο λαμβάνει διαφορετικό νόημα και περιεχόμενο. Ωστόσο, αν προσπαθούσαμε να συγκροτήσουμε έναν, όσο το δυνατόν, πιο συμπεριληπτικό ορισμό της έννοιας αυτής, ίσως καταλήγαμε στην παραδοχή ότι η επαγγελματική επιτυχία πραγματώνεται όταν βιώνουμε το αίσθημα ικανοποίησης και ολοκλήρωσης μέσα από την επαγγελματική μας ενασχόληση,
ταυτόχρονα με την επίτευξη ενός σχετικού επιπέδου οικονομικής ασφάλειας. Βεβαίως, η βαρύτητα που προσδίδει ο καθένας στην ικανοποίηση που λαμβάνει από την εργασία του και στο επίπεδο οικονομικής
ευμάρειας που αυτή του εξασφαλίζει, διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Για κάποιον το πρώτο μπορεί να έχει μεγαλύτερη αξία σε σχέση με το δεύτερο, ενώ για κάποιον άλλο να ισχύει το αντίστροφο.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, φαίνεται ότι για την κατάκτηση της επαγγελματικής επιτυχίας πρέπει να υφίσταται μια σχετική ισορροπία μεταξύ των δυο αυτών στοιχείων. Για να επέλθει όμως η ζητούμενη ισορροπία πρέπει να πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Κύρια προϋπόθεση είναι η ευθυγράμμιση των ταλέντων/δεξιοτήτων, στόχων και επιδιώξεων, του πάθους και των αξιών του ατόμου, με τις αποφάσεις, τη συμπεριφορά και τις επιλογές καριέρας του.

Για τις γενιές Ζ και Α, τις δυο μετά-millennials γενιές, οι παραπάνω προϋποθέσεις αποκτούν διαφορετική υπόσταση. Και οι δύο αυτές γενιές, θα ωριμάσουν επαγγελματικά σε μια εποχή κατά την οποία η 4η Βιομηχανική Επανάσταση θα είναι σε πλήρη εξέλιξη. Η ψηφιακή αυτή εποχή, που έχει ήδη ξεκινήσει, φέρνει δομικές αλλαγές στον κόσμο της εργασίας, καθώς οι τέσσερεις βασικοί πυλώνες της, το «ποιος», το «πού», το «πότε» και το «πώς» βρίσκονται υπό ριζικό επαναπροσδιορισμό.

Οι εργαζόμενοι, από κοινού με άλλους παράγοντες, συνδιαμορφώνουν την εταιρική κουλτούρα, το μοντέλο λειτουργίας, τον σκοπό, τη στρατηγική και την ηθική των οργανισμών στους οποίους εργάζονται. Διαμορφώνουν και διαμορφώνονται από αυτούς. Για τις γενιές Ζ και Α, προκειμένου να υπάρξουν οι προϋποθέσεις για την επαγγελματική τους επιτυχία όπως την ορίσαμε παραπάνω, θα χρειαστεί αφενός, να συγκλίνουν τα hard και τα soft skills που διαθέτουν με αυτά που ζητούνται από την αγορά εργασίας και αφετέρου, οι εργοδότες θα απαιτηθεί να προσφέρουν εργασία με νόημα και προστιθέμενη αξία σε
συνδυασμό με μια αίσθηση σκοπού που θα βασίζεται σε αρχές που οι δυο αυτές γενιές πρεσβεύουν.

Οι παγκόσμιες τάσεις στην αγορά εργασίας δείχνουν ότι η γενιά Ζ αλλά πιο έντονα η γενιά Α, θα κληθεί να αντιμετωπίσει μια πραγματικότητα όπου οι επαγγελματικές δεξιότητες δεν θα είναι απομονωμένες και διακριτές η μια από την άλλη. Εκεί που θα χρειάζεται η αναλυτική σκέψη και η τεχνική γνώση ταυτόχρονα θα είναι απαραίτητη και η δημιουργική σκέψη «παντρεμένη» με την ικανότητα σχεδιασμού (design thinking). Ρόλοι για τους οποίους μέχρι πρότινος προϋπόθεση επαγγελματικής επιτυχίας βασικά αποτελούσε η υψηλή τεχνική εξειδίκευση όπως, παραδείγματος χάριν στην περίπτωση των προγραμματιστών, για τον κόσμο της εργασίας στον οποίον θα πρωταγωνιστήσουν οι δύο μετα-millenials γενιές, κριτήριο επιτυχίας θα είναι η αποτελεσματική σύζευξη της ανώτερης τεχνικής γνώσης με ικανότητες επίλυσης προβλημάτων, επικοινωνιακές ικανότητες, ικανότητες έρευνας και ανάλυσης και πρωτίστως ικανότητες διαχείρισης έργων, διαπροσωπικών σχέσεων και ομάδων. Αντιστρόφως, για αντικείμενα όπου το κύριο ζητούμενο ήταν η δημιουργική σκέψη και η επικοινωνιακή δεινότητα, όλο και περισσότερο θα απαιτείται ο συνδυασμός αυτών με hard skills όπως τα big data analytics.

Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, καθοριστική προϋπόθεση της επαγγελματικής επιτυχίας του ατόμου για αυτές τις γενιές θα είναι η δυνατότητα του να συνδυάζει σε ικανοποιητικό βαθμό βασικές κατηγορίες δεξιοτήτων. Αναλυτικά, αυτές περιλαμβάνουν την εξοικείωση με τα ψηφιακά εργαλεία και τις συνεχώς μεταβαλλόμενες τεχνολογίες καθώς και τη δυνατότητα εκμάθησης, σχεδιασμού και παραμετροποίησης νέων συστημάτων και πλατφορμών. Ενώ για την προηγούμενη γενιά των Millennials η επιτυχής προσαρμογή στις τεχνολογικές εξελίξεις ήταν ζητούμενο, η γενιά Ζ που τη διαδέχεται, επιδεικνύει σχεδόν φυσική ικανότητα προσαρμογής στις νέες τεχνολογίες με τα καινοτόμα τεχνολογικά προϊόντα να είναι αυτονόητο κομμάτι της καθημερινότητάς της. Για τη γενιά Α, δε, της οποίας τα «γηραιότερα» μέλη είναι σήμερα παιδιά, η τεχνολογική εποχή και τα ψηφιακά εργαλεία θα αποτελούν φυσική προέκταση της ύπαρξής της. Περαιτέρω, άλλες σημαντικές κατηγορίες βασικών δεξιοτήτων για την επαγγελματική επιτυχία σχετίζονται με την ικανότητα ανάλυσης δεδομένων (data analytics) συμπεριλαμβανομένης της ερμηνείας, οπτικοποίησης (data visualization) και επικοινωνίας της ανάλυσης και με τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων (problem solving), όπως η αναλυτική και κριτική σκέψη, η δημιουργικότητα, η πρωτοτυπία και η πρωτοβουλία. Σε εξίσου σημαντικές ικανότητες αναδεικνύονται η ανθεκτικότητα υπό συνθήκες πίεσης, η ευελιξία, η διαχείριση του εαυτού με εργαλείο τις ενεργητικές στρατηγικές μάθησης (π.χ. η αυτό-καθοδηγούμενη μάθηση/self-directed learning) και τέλος, οι ηγετικές και επικοινωνιακές ικανότητες, οι ικανότητες διαπραγμάτευσης και διαχείρισης καταστάσεων και ανθρώπων.

Ωστόσο, για τα μέλη της γενιάς Ζ (πιθανώς και για τη γενιά Α) φαίνεται ότι η εκπλήρωση των παραπάνω προϋποθέσεων δεν είναι αρκετή για να αυτοχαρακτηριστούν ως επαγγελματικά επιτυχείς. Για τις γενιές
αυτές η ταύτιση των επιδιώξεων και των αρχών τους με τον σκοπό και τις αξίες που πρεσβεύει ο εργοδότης τους, είναι εξέχουσας σημασίας. Η κοσμοθεωρία των γενεών αυτών διαμορφώθηκε στο περιβάλλον
της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης του 2008, της πανδημίας του COVID-19 και της περιβαλλοντικής κρίσης με τις οποίες ήρθε αντιμέτωπη η ανθρωπότητα τα τελευταία χρόνια. Βλέποντας τους οικείους τους να χάνουν τις δουλειές τους, αντιμετωπίζουν την οικονομική ευρωστία ως κάτι πρόσκαιρο. Θέτουν σε προτεραιότητα το work-life balance χωρίς να παραγνωρίζουν, βέβαια, την οικονομική σταθερότητα, αποδέχονται την ατομική ταυτότητα αγκαλιάζοντας τη διαφορετικότητα και διεκδικούν προσωποποιημένη και όχι τυποποιημένη εμπειρία καριέρας. Απαιτούν από τους εργοδότες τους να αποδεικνύουν έμπρακτα το θετικό κοινωνικό τους πρόσημο και θέλουν να είναι πεπεισμένοι ότι τα προϊόντα που παράγουν και οι υπηρεσίες που προφέρουν συμβάλλουν στο κοινό καλό.

Έτσι λοιπόν, η έννοια της επαγγελματικής επιτυχίας για τις γενιές Ζ και Α, όπως την προσεγγίσαμε παραπάνω, διαφαίνεται ότι θα προϋποθέτει την εξέλιξη του ατόμου, κατά τρόπον τινά, σε έναν επαγγελματία “homo universalis”. Ένα άτομο, δηλαδή, με ποικίλα ταλέντα και δεξιότητες, ενδιαφέροντα, ευρύτητα πνεύματος, προσαρμοστικότητα και σίγουρα ένα άτομο που διαθέτει την ικανότητα να μαθαίνει, να «ξεμαθαίνει» και να μαθαίνει εκ νέου, παράγοντας υπεραξία για τον εαυτό του, τον εργοδότη του και το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο.

«Για τις γενιές Ζ και Α […] θα χρειαστεί αφενός,
να συγκλίνουν τα hard και τα soft skills που διαθέτουν
με αυτά που ζητούνται από την αγορά εργασίας
και αφετέρου, οι εργοδότες θα απαιτηθεί να προσφέρουν
εργασία με νόημα και προστιθέμενη αξία σε συνδυασμό
με μια αίσθηση σκοπού που θα βασίζεται σε αρχές
που οι δυο αυτές γενιές πρεσβεύουν».
ΔΗΜHΤΡΗΣ ΔΡΟΥΓΚΑ