Ο ρόλος της Τέχνης στην Τέχνη του Ευ Ζην

Είναι αδύνατη η αναφορά
στις εικαστικές τέχνες χωρίς να επιδιώκεται
μια προσπάθεια ανάγνωσης των μηνυμάτων
που μεταφέρουν και αφορούν τις αξίες
για το άτομο, την κοινωνία, τον πόλεμο
και την ειρήνη, τη βία και την αγάπη.

Ιουλία Μαρούση

Η τέχνη διαμέσου των αιώνων παρακολουθεί, επηρεάζει και επηρεάζεται από την ιστορία των ανθρώ-πων διαμορφώνοντας και διαπλάθοντας την πολιτισμική τους ταυτότητα. Τόσο στο παρελθόν, όσο και στο παρόν πραγματεύεται ανθρώπινες ανησυχίες και κοινωνικά ζητήματα αιχμής όπως είναι οι προκατα-λήψεις και τα στερεότυπα, οι διακρίσεις και ο ρατσισμός, η καταπίεση και η βία (Παύλου, 2020).

Σύμφωνα με τον Tolstoi (1994) στο βιβλίο του «Τι είναι τέχνη», η έννοια της τέχνης προσεγγίζεται ως μέσο επικοινωνίας και έκφρασης των συναισθημάτων μεταξύ των ανθρώπων (Tolstoi, 1994). Πρόκειται για μία ιδιαίτερη, συναισθηματική συνένωση του δημιουργού με τον αποδέκτη του έργου, στον οποίο ασκείται μια ψυχική επιρροή χωρίς να είναι απαραίτητη η συνεύρεσή τους ή επεξηγηματικές κατευθύνσεις. Για τον Tolstoi «Η τέχνη δεν είναι τέρψη, παρηγοριά ή διασκέδαση». Αντιθέτως, αποτελεί ένα όργανο της ανθρώπινης ζωής, το οποίο μετατρέπει σε αίσθημα τη λογική αντίληψη του ανθρώπου (Tolstoi, 1994).

Συγκεκριμένα, η λειτουργία της Τέχνης είναι τόσο σημαίνουσα και εξίσου καθολικά διαδεδομένη, όσο και εκείνη της ομιλίας. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Berger (1972) η οπτική αντίληψη προηγείται των λέξεων, καθώς το άτομο βλέπει και αναγνωρίζει πριν μιλήσει (Berger, 1972). Επομένως, η Τέχνη έχει τη δυνατότητα, αλλά και την υποχρέωση να παραμερίσει τη βία και να συνενώσει τους ανθρώπους (Tolstoi, 1994).

Παράλληλα, οι απαιτήσεις και οι προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας θέτουν στο σύγχρονο εκπαι-δευτικό σύστημα την ανάγκη να ανταποκριθεί σε πολλά ζητήματα που συχνά διαπλέκονται. Οι εικαστικές τέχνες και η εικαστική δημιουργία ενθαρρύνουν την εξωλεκτική επικοινωνία, την έκφραση των βιωμάτων, των ιδεών, των εμπειριών και των συναισθημάτων των παιδιών δημιουργώντας ένα γόνιμο έδαφος για την ανάπτυξη του διαλόγου. Σύμφωνα με τον Bourriaud (2002), η τέχνη ήταν πάντα συνεκτικός παράγοντας της κοινωνίας, ένας παράγοντας κοινωνικότητας και μια θεμελιώδης αρχή διαλόγου. Ειδικότερα, μπορεί να βοηθήσει τον/την εκπαιδευτικό να προσεγγίσει διαθεματικά πολλά ζητήματα αφού πραγματεύεται διαχρονικά ανθρώπινες ανησυχίες, κοινωνικές καταστάσεις και κοινωνικά ζητήματα. Είναι αδύνατη η αναφορά στις εικαστικές τέχνες χωρίς να επιδιώκεται μια προσπάθεια ανάγνωσης των μηνυμάτων που μεταφέρουν και αφορούν τις αξίες για το άτομο, την κοινωνία, τον πόλεμο και την ειρήνη, τη βία και την αγάπη.

Στη σημερινή εποχή, που η κοινωνία μας κατακλύζεται από πλήθος πληροφοριών, οι τέχνες κατορθώ-νουν να αλλάζουν μορφές, να εναρμονίζονται με τις εξελίξεις και να συμβάλλουν στην κοινωνία με έναν τρόπο που επιτρέπει την ελεύθερη ανάπτυξη των συναισθημάτων, του προβληματισμού και της κριτικής σκέψης σε όλες τις πτυχές της ανθρώπινης υπόστασης. Συγκεκριμένα, η καλλιτεχνική μεθοδολογία που αναπτύχθηκε από το ICAF (International Child Art Foundation) διατυπώνει ότι η ανθρώπινη κατανόηση της δημιουργικότητας και της ενσυναίσθησης βασίζεται στις Τέχνες, καθώς μπορούν να συμβάλουν για να ευδοκιμήσει το άτομο με εκφράσεις που γίνονται «καθρέφτες και παράθυρα για την ανθρώπινη ψυχή» (ICAF, 1997).

Βιβλιογραφία:

– Βerger, J. (2009), «Η εικόνα και το βλέμμα», Αθήνα: Μεταίχμιο
– Bourriaud Ν. (2002), Relational aesthetic, Les Presses du reel, pp. 14-16.
Διαθέσιμο στο: http://artsites.ucsc.edu/sdaniel/230/Relational%20Aesthetics_entire.pdf
– ICAF (1997), International Child Art Foundation, Διαθέσιμο στο: https://www.icaf.org/
– Tolstoi, L. (1994), «Τι είναι τέχνη», Αθήνα: Printa
– Παύλου, Β. (2020), «Εικαστικές Τέχνες και Εκπαίδευση – Τα παιδιά ως θεατές και παραγωγοί εικαστικών τεχνών», Αθήνα: Γρηγόρη