FACILITATE-AI: Εργαστήριο Ηθικών Ζητημάτων της Τεχνητής Νοημοσύνης
Τη Δευτέρα 26 Ιουνίου 2023, ο καθηγητής Βασίλης Κωστέας, μαζί με τους Κωνσταντίνο Χαρώνη και Γιάννη Κοτσάνη, πραγματοποίησαν εργαστήριο με θέμα τα Ηθικά Ζητήματα της Τεχνητής Νοημοσύνης για δύο τάξεις International Baccalaureate (IB) στα Εκπαιδευτήρια Δούκα. Το εργαστήριο αυτό διοργανώθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος Θεωρία της Γνώσης και αξιοποίησε υλικό που αναπτύχθηκε από το τμήμα έρευνας και καινοτομίας του σχολείου. Η πρωτοβουλία υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου Erasmus+ FACILITATE-AI.
Αυτό το εργαστήριο βασίζεται σε προηγούμενες δραστηριότητες που επικεντρώθηκαν στην έρευνα και τον εντοπισμό πηγών για να υποστηρίξουν ένα επιχείρημα. Σε μικρές ομάδες, οι μαθητές συμμετέχουν σε έρευνα χρησιμοποιώντας άρθρα και βίντεο που αποκαλύπτουν ηθικές παγίδες σε έναν τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) της επιλογής τους. Στη συνέχεια, κάθε ομάδα διατυπώνει τουλάχιστον μία αρχή με στόχο την παροχή λύσης στα εντοπισμένα ζητήματα στον επιλεγμένο τομέα της.
Για το εργαστήριο, δημιουργήθηκε ένα σχέδιο μαθήματος μέσω ενός Padlet όπου ενσωματώθηκαν οι δραστηριότητες στις οποίες συμμετείχαν οι μαθητές, με διάφορα βοηθητικά υλικά και με τη δυνατότητα να αποτυπώσουν τις σκέψεις και τις απαντήσεις τους σε αυτό.
Οι δραστηριότητες περιελάμβαναν:
- Προθέρμανση: Συζήτηση και οι μαθητές επιλέγουν μία από τις εφαρμογές AI που αναφέρονται και αλληλεπιδρούν.
- Το προφίλ μου: Οι μαθητές δημιουργούν ένα προφίλ δεδομένων του εαυτού τους με βάση τους τύπους των διαδρομών δεδομένων που αφήνουν συχνά πίσω τους όταν είμαστε συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο.
- 5 περιοχές AI: Οι μαθητές χωρίζονται σε πέντε ομάδες εμπειρογνωμόνων AI, καθεμία από τις οποίες ειδικεύεται σε έναν τομέα δεοντολογίας AI. Αναλύουν ηθικά ζητήματα από το παρεχόμενο υλικό ανάγνωσης και προτείνουν σχετικές λύσεις.
- Συμπέρασμα: Ερωτήσεις και παραδείγματα
- Αξιολόγηση: Φόρμες Google με ερωτήσεις.
- Αναφορές: Περαιτέρω αναφορές, εργαλεία AI και σύνδεσμοι.
Ένα παράδειγμα σχολίου μαθητή που προστέθηκε στο Padlet είναι: Όπως πιστεύεται ευρέως, για να είναι κάποιος ηθικός, χρειάζεται λογική, κατανόηση των συνθηκών της κοινωνίας, καθώς και ενσυναίσθηση/συναισθηματική νοημοσύνη. Όσον αφορά την τεχνητή νοημοσύνη, εκτός από τη λογική και την κατανόηση λόγω της απεριόριστης πρόσβασης στο διαδίκτυο, εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης. Ως εκ τούτου, παρόλο που η τεχνητή νοημοσύνη εξακολουθεί να μην είναι σε θέση να κατανοήσει πλήρως την ιδέα της ηθικής, θα μπορούσε κανείς να πει ότι η απαιτούμενη μορφή νοημοσύνης θα αυξηθεί ταυτόχρονα καθώς η τεχνητή νοημοσύνη προσαρμόζεται στην ανθρώπινη συμπεριφορά.
Ένα από τα συμπεράσματα του εργαστηρίου ήταν ότι εδώ υπάρχει μια θεμελιώδης διάκριση μεταξύ ηθικής και ηθικής συμπεριφοράς: η ηθική μπορεί να οριστεί ως ένα σύνολο αξιών, αρχών και κανόνων που ρυθμίζουν την ανθρώπινη ζωή και συμπεριφορά. Η ηθική συμπεριφορά, από την άλλη πλευρά, είναι το αναμενόμενο αποτέλεσμα της τήρησης κανόνων στα όρια ενός συγκεκριμένου πολιτιστικού πλαισίου. Η συμπεριφορά συνδέεται με την κοινωνική αλληλεπίδραση και, ως τέτοια, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην τεχνητή νοημοσύνη. Αλλά το πραγματικό ερώτημα δεν είναι αν η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να είναι ηθική (η οποία προφανώς δεν μπορεί – ακόμη και στο ακραίο σενάριο όπου μπορεί να γίνει τόσο παραγωγός όσο και αγοραστής γνώσης, εκτός εάν – με κάποιο τρόπο – είναι σε θέση να αλληλεπιδράσει κοινωνικά με ουσιαστικό τρόπο), όσο εάν οι κανόνες και οι κανονισμοί που καθορίζουν τα λειτουργικά συστήματα που λειτουργούν με τεχνητή νοημοσύνη σχεδιάζονται σύμφωνα με ένα συγκεκριμένο ηθικό (ακόμη και πολιτιστικό) πλαίσιο.
Το εργαστήριο είχε σημαντικό αντίκτυπο στους μαθητές, καθώς συμμετείχαν ενεργά στις δραστηριότητες και ασχολήθηκαν με στοχαστικό προβληματισμό σχετικά με την ηθική της τεχνητής νοημοσύνης. Αυτή η θετική ανταπόκριση ήταν εμφανής στην αξιολόγηση, όπου η πλειοψηφία των μαθητών απάντησε θετικά σε ερωτήσεις σχετικά με τη σαφήνεια και την ευθυγράμμιση των μαθησιακών στόχων, τα κίνητρά τους καθ’ όλη τη διάρκεια του μαθήματος και τις ευκαιρίες που παρέχονται για την ανάπτυξη νέων ικανοτήτων. Μια πρόταση βελτίωσης από τους μαθητές ήταν να προγραμματίσουν το εργαστήριο στην αρχή του σχολικού έτους.
Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του έργου εδώ ή τη σελίδα στο Facebook εδώ.